Według badań po 15 min szanse na przeżycie osoby całkowicie zasypanej przez lawinę, która nie doznała w czasie upadku obrażeń, zaczynają bardzo szybko spadać. Właśnie dlatego tak duże znaczenie ma to, by wszyscy turyści wychodzący zimą w teren zagrożony lawinami – a za taki w przypadku Tatr trzeba uznać cały obszar powyżej górnej granicy lasu – byli wyposażeni w sprzęt lawinowy i potrafili się nim posługiwać. W razie wypadku to odpowiednio wyposażeni partnerzy lub świadkowie są bowiem szansą zasypanego na przeżycie.
Tekst: Jacek Będkowski, Kursy Lawinowe PZU
Na Lawinowe ABC, czyli podstawowe wyposażenie każdego turysty, który chce zimą eksplorować góry o charakterze alpejskim (np. Tatry), składają się: detektor lawinowy, sonda i łopatka.
Detektor lawinowy to urządzenie nadawczo-odbiorcze (detektory wszystkich producentów nadają na tej samej częstotliwości radiowej 457 kHZ), które przez cały czas pozostaje włączone w trybie nadawania. W razie zasypania kogoś przez lawinę osoby, które pozostają na powierzchni, przełączają swoje urządzenia w tryb odbioru, dzięki czemu mają szansę zlokalizować poszkodowanego. Trzeba jednak pamiętać, że detektor wskaże jedynie miejsce, w którym odległość do zasypanego jest najmniejsza. Może to być 30 cm, może 70 cm i więcej. Bez sondy lawinowej – czyli rozkładanej, aluminiowej tyczki – poszukujący nie są w stanie określić dokładnej lokalizacji poszkodowanego i mogą go po prostu minąć. Z kolei samo kopanie w zwałach śniegu bez rozkładanej, aluminiowej łopatki jest mało efektywne lub oznacza kolejne stracone sekundy.
Przebieg akcji poszukiwawczej można podzielić na trzy etapy:
1. Poszukiwanie przy użyciu detektora lawinowego
W pierwszej fazie osoba poszukująca wzywa pomoc ratowników i rozpoczyna przeczesywanie w odpowiedni sposób lawiniska (np. poruszając się zakosami, gdy jest sama), aż do momentu złapania przez detektor sygnału z urządzenia zasypanego. W tej fazie wykonuje detektorem ruchy w różnych płaszczyznach, by ułatwić mu odebranie fal radiowych. W drugiej fazie porusza się ze wskazaniami detektora dotyczącymi odległości i kierunku, stopniowo zbliżając się do miejsca zasypania. Detektor trzyma przy tym równolegle do śniegu, nie zmieniając jego pozycji. W ostatniej fazie, poruszając się już bezpośrednio nad śniegiem i stosując metodę klamrową lub krzyżową, wyznacza obszar, gdzie wskazania odległości są najmniejsze.
2. Sondowanie
Po wyznaczeniu środka tego obszaru rozpoczyna sondowanie, nakłuwając śnieg sondą (wbijaną prostopadle do powierzchni) w odpowiednich odstępach aż do określenia lokalizacji zasypanego. Sonda pozostaje w tym miejscu, wyznaczając poszukującemu kierunek, w którym należy kopać.
3. Kopanie
Śnieg po zatrzymaniu się lawiny bardzo szybko twardnieje. Mówi się wręcz o jego „betonowaniu”, następującym po nadtopieniu w wyniku tarcia powstającego w czasie ruchu. Dlatego tak naprawdę nie ma szans na szybkie dotarcie do poszkodowanego bez łopatki lawinowej. Kopać należy pod kątem, tworząc rodzaj platformy, która ułatwi wydobycie poszkodowanego. Ważne, by wykonywać jak najbardziej energooszczędne ruchy i odsuwać śnieg za siebie (gdy poszukuje kilka osób, kolejne osoby odsuwają śnieg dalej i zmieniają co jakiś czas pozycję). Wydobycie osoby zasypanej na głębokości 80 cm (średnia głębokość zasypania) wymaga bowiem odrzucenia około 3–4 m3, czyli – w zależności od wilgotności – ok. tony śniegu!
Warto zaznaczyć, że poszukiwanie, sondowanie oraz kopanie odbywa się określonymi metodami, zależnymi od liczby poszkodowanych i poszukujących. Wiedzę i umiejętności związane z prowadzeniem akcji poszukiwawczych można zdobyć w czasie kursów lawinowych prowadzonych przez doświadczonych ratowników TOPR. Co najważniejsze, szkolenia są okazją do zdobycia wiedzy związanej z oceną zagrożenia w górach i planowania, czyli nauki jak unikać niebezpieczeństwa i sytuacji, w których konieczne będzie prowadzenie akcji poszukiwawczej.
W związku z pandemią nie ma obecnie możliwości prowadzenia szkoleń lawinowych. Sposobem na zapoznanie się ze sprzętem jest w tej chwili skorzystanie z samoobsługowego Treningowego Centrum Lawinowego PZU na polanie Kalatówki. Można tam przećwiczyć posługiwanie się detektorem i sondowanie na specjalnie przygotowanym polu treningowym.
Więcej informacji o szkoleniach znaleźć można na stronach:
www.kursylawinowe.pl
www.facebook.com/kursylawinowe
www.instagram.com/kursylawinowe
www.youtube.com/kursylawinowepl
SPRZĘTOWE ABC
Cena: 1559 zł skalnik.pl
Zestaw lawinowy Pieps Powder BT składa się z detektora, sondy i łopaty lawinowej. To świetne lawinowe ABC dedykowane osobom uprawiającym narciarstwo wysokogórskie, wspinaczkę i trekking w górach wysokich w warunkach zimowych. Sprzęt tej marki często używany jest podczas kursów lawionowych.
Cena: 1550 zł bakosport.pl
Niezawodny zestaw lawinowy ABC: detektor lawinowy Ortovox 3+ to połączenie zaawansowanej technologii z prostą intuicyjną obsługą. Łopata BADGER 2.5 – lekka, wytrzymała, składana, aluminiowa łopata o pojemności 2,5 l. Sonda lawinowa ALU 240 to natomiast lekka, składana aluminiowa sonda lawinowa o długości 240 cm.
Cena 1699 zł mmtsklep.pl
Na zestaw składają się: cyfrowy trzyantenowy detektor lawinowy Barryvox® z prostą i intuicyjną obsługą oraz największą liczbą dostępnych pasm wyszukiwania (z zasięgiem 70 m), wytrzymała, lekka, aluminiowa, latwa w użyciu sonda 240 i łopata Alugator Ride o dużej powierzchni łyżki, z rozkładanym teleskopowym styliskiem.
Cena 599 zł amc.com.pl
Bardzo lekkie (330 g), przeznaczone są do skialpinizmu i do podejścia w zaśnieżonym terenie. Dzięki zastosowaniu miękkiego systemu połączenia tylnej i przedniej części (CORD-TEC) raki zajmują niewiele miejsca podczas transportu. Regulacja bez użycia narzędzi. Gwarancja: trzy lata.
Cena 375 zł amc.com.pl
Lekki (240 g), kompaktowy kask do wspinaczki, alpinizmu i skitouringu. Zapewnia ochronę całej głowy, wentylację i wygodę. Pierwszy kask z certyfikacją CE do skitouringu. Kształt umożliwia optymalne zintegrowanie gogli. Łatwa regulacja dopasowania, nawet w rękawiczkach. Możliwość zamocowania latarki czołowej.
Cena 399 zł amc.com.pl
Ultralekki (240 g) i bardzo zwarty czekan RIDE jest idealnym towarzyszem do skialpinizmu lub turystyki lodowcowej. Czekan z aluminium 7075, wyposażony w głowicę stalową. Ostrze zwężające się do 3 mm i wygięte stylisko zapewniają dobre wbijanie. Zwarty: 45 cm długości i skośny grot – może być włożony do plecaka.
Cena 3235 zł 8a.pl
Jeden z najlżejszych modeli lawinowych i oferuje bardzo wysoki poziom bezpieczeństwa. Wykorzystuje dwa kartridże z mieszanką argonu i CO2. Unowocześniony system lawinowy Alpride 2.0 pozwala na nadmuchiwanie 150-litrowej poduszki lawinowej w niespełna 5 sekund. Pasy do mocowania nart, regulowany pas biodrowy.
Cena 3199,99 zł bakosport.pl
Plecak Free Rider chroni przed lawinami i daje ochronę przed groźnymi upadkami. Po szarpnięciu umieszczonego na pasie ramiennym uchwytu następuje błyskawiczne wystrzelenie poduszki, która dzięki dużej wyporności nie pozwoli na wciągnięcie przez lawinę. System Ortovox AVABAG otrzymał nagrodę nagrodę Product Of The Year ISPO Award.
Cena 3289 zł mmtsklep.pl
Plecak wyposażony w system Removable Airbag 3.0. Całkowicie otwierany tylny zamek, zapewnia dostęp do komory głównej od strony pleców, nawet gdy przymocowany jest z przodu np. snowboard. Kieszeń na sprzęt lawinowy, zintegrowany uchwyt na kask, ukośny uchwyt na narty, odpinany pas biodrowy, usztywniana kieszeń na gogle.
